Kawa cieszy się ogromną popularnością na całym świeci, wielu z nas nie wyobraża sobie rozpoczęcia dnia bez filiżanki tego aromatycznego naparu. Ale oprócz smaku i aromatu, kawa jest spożywana ze względu na swoje właściwości pobudzające. Poranna filiżanka kawy może skutecznie zwiększyć naszą energię nawet przez kilka godzin. Interesuje cię reakcja organizmu na kawę?

Jaka jest reakcja organizmu na kawę?

Oprócz tego, iż kawa ma niesamowity aromat i przyciąga smakiem, to ma działanie fizjologiczne, które może być zarówno korzystne, jak i szkodliwe, zwłaszcza gdy jest spożywana w nadmiernych ilościach. Dlatego zaleca się jej oszczędne spożywanie. Ale co dokładnie dzieje się z ciałem, gdy pijemy kawę i dlaczego czujemy się po niej tak pobudzeni? Oczywiście wynika to z jej składnika – kofeiny.

Ten psychoaktywny związek chemiczny wpływa na nasz ośrodkowy układ nerwowy i stymuluje go. Wszystko dzięki jej zdolności do wiązania się z receptorami adenozyny, neuroprzekaźnika odpowiedzialnego za wywoływanie senności. Fizjologiczny wzrost poziomu adenozyny występuje w ciągu dnia. Wyjaśnia to, dlaczego wieczorem odczuwamy zmęczenie i mamy mniej energii. Kofeina przeciwdziała zarówno zmęczeniu, jak i senności poprzez hamowanie receptorów adenozyny. Dodatkowo zwiększa transmisję dopaminy, neuroprzekaźnika odpowiedzialnego za poprawę nastroju, poprawę motywacji i wyostrzenie koncentracji. To właśnie dlatego kawa jest wręcz uwielbiana przez pracowników i często pita w przerwie w pracy. Jednak jak dokładnie działa kawa? Jak szybko po jej wypiciu poczujemy zastrzyk energii?

Jak szybko kawa zaczyna działać?

Jak długo działa kawa i kiedy po wypiciu filiżanki odczujemy oczekiwane pobudzenie? Tak zwane okno kawowe, czyli okres, w którym kofeina rzeczywiście wpływa na nasz organizm, pozwala nam obserwować wszystkie procesy fizjologiczne zachodzące po spożyciu kofeiny. Wydaje się, że dzieje się to tak:

• Po 10 minutach od spożycia kawy kofeina dostaje się do krwiobiegu, powodując wzrost ciśnienia krwi i tętna.
• Po 20 minutach kofeina wywołuje dwie reakcje neurochemiczne w organizmie: wiąże receptory adenozyny, które powodują senność, dodając nam energii, oraz zwiększa poziom dopaminy, która pomaga nam się skupić. 
• Wreszcie, po 30 minutach kofeina działa na nadnercza, przyspieszając produkcję hormonów. Wzrok jest tymczasowo wyostrzony w wyniku rozszerzenia źrenic.
• Po 40 minutach wzrasta poziom serotoniny, poprawia się nastrój, zwiększa się mobilność i siła mięśni. 
• W ciągu 4 godzin wzrasta tempo metabolizmu, co powoduje przyspieszone spalanie energii, a poziom kwasu żołądkowego wzrasta. 
• W ciągu 6 godzin rozpoczyna się działanie moczopędne, a około połowa wcześniej spożytej kofeiny jest wydalana z moczem.

Dobroczynny wpływ kawy na organizm

Kawa spożywana z umiarem ma kilka pozytywnych skutków zdrowotnych. Może pomóc w utracie wagi, ponieważ, jak już wspomniano, zwiększa metabolizm i tempo spalania tłuszczu. To właśnie dlatego niektóre suplementy odchudzające zawierają w swoim składzie kawę. Kawa posiada także wiele przeciwutleniaczy, które chronią nasz organizm przed rakiem.

Ponadto kawa częściowo zaspokaja zapotrzebowanie na witaminy B2, B3 i B5, które są niezbędne do prawidłowego funkcjonowania układu nerwowego. Dodatkowo wzmacnia naczynia krwionośne i chroni wątrobę. Warto jednak postawić na wysokogatunkową kawę. Idealna będzie także kawa w kapsułkach. 

Od czego zależy ilość kofeiny w kawie?

Określenie, ile kofeiny jest w kawie wcale nie jest oczywistym i prostym zadaniem. Wartość ta zależy od kilku podstawowych czynników:

• rodzaju ziarna — każdy rodzaj ziarna ma w sobie inny poziom kofeiny. Nie mówimy tylko o kategoryzacji ziaren typu arabika, robusta czy liberika. Okazuje się, że nawet wśród jednego rodzaju, np. arabiki występują różnice w poziomie kofeiny;
• sposobu palenia — ziarna kawy im mocniej są palone tym mają silniejszy smak i aromat, jednak mają mniejszą zawartość kofeiny. Z kolei ziarna lekko palone mają delikatny smak, ale o wiele większą zawartość kofeiny;
• metody parzenia kawy — kawa inaczej smakuje, jeśli jest przygotowywana w ekspresie ciśnieniowym, przelewowym, automatycznym, czy po prostu tradycyjnie zalana wrzątkiem. Metoda wpływa także na ilość kofeiny w kawie;
• objętości naczynia — wiadomo, że ilość kofeiny uzależnia się także od wielkości kubka, filiżanki czy szklanki, w której postanawiamy wypić aromatyczną kawę. Wszystko zależy od proporcji. Niekiedy zawartość kofeiny może oscylować na poziomie od 60 do 150 mg. Z kolei mocne espresso najczęściej ma od 50 do 60 mg kofeiny, w 30-35 ml wody. 

Czy kofeina występuje wyłącznie w kawie?

Nie każdy zdaje sobie sprawę, że kofeinę zawiera aż 65 różnych gatunków roślin. Najpopularniejsze z nich, zaraz po kawie, to herbata, guarana, orzechy kola i ziarna kakaowca. Ekstrakt z tych roślin jest często wykorzystywany do produkcji napojów energetycznych oraz deserów. Jak widać kofeinę możemy dostarczać do organizmu nie tylko poprzez słynną kawę.Możemy łatwo przedawkować kofeinę, ponieważ znajduje się ona w rzeczach, które nie są z nią często kojarzone. Zalecenia dietetyków mówią, że osoba dorosła nie powinna spożywać więcej niż trzy espresso lub 300 mg kofeiny dziennie. Przedawkowanie kofeiny może skutkować nadpobudliwością psychoruchową, kołataniem serca, a w ciężkich przypadkach zatruciem z wymiotami, drgawkami i bezsennością. Warto więc pić kawę i korzystać z jej zdrowotnych właściwości.